De 19e-eeuwse dichter en activist Joseph Malins schreef in zijn beroemde gedicht ‘Ambulance Down in the Valley’ over een prachtige klif waar druk langs gewandeld werd. Helaas viel er af en toe iemand van de klif naar beneden. De reacties waren verdeeld:
“So the people said something would have to be done,
But their projects did not at all tally;
Some said, “Put a fence ’round the edge of the cliff,”
Some, “An ambulance down in the valley.”
Uiteindelijk kiest men voor de ambulance. De rest van dit prachtige gedicht gaat over de discussie die wordt gevoerd tussen de dorpelingen die een hek willen plaatsen zodat de ambulance in de vallei niet meer nodig is en diegene die de huidige situatie in stand willen houden:
Aren’t we picking up folks just as fast as they fall?
And shall this man dictate to us? Shall he?
Why should people of sense stop to put up a fence,
While the ambulance works in the valley?”
Maatschappelijke hekjes
Joseph Malins wilde met dit gedicht het drinken van alcohol ter discussie stellen, maar het hekje en de ambulance is van toepassing op tal van maatschappelijke vraagstukken. Denk aan een maatschappelijk ‘hekje’ als het gaat om het voorkomen van uithuisplaatsingen door multiprobleemgezinnen bij te staan, vroege schuldhulpverlening zodat mensen niet in zware schulden komen of strenge tabakswetgeving zodat jongeren niet verslaafd raken. Eigenlijk is het hele preventieakkoord van Staatssecretaris Blokhuis een hekje, om te zorgen dat we minder ambulances nodig hebben.
Het klinkt zo eenvoudig om voor het hekje te kiezen, maar de praktijk is weerbarstig. Met Social Finance NL zijn we continu actief om ‘hekjes allianties’ te smeden. Maar we merken dat het flink wat redenatie, doorzettingsvermogen en vernuft vergt om ook echt het hekje te kunnen plaatsen.
Valpreventie
Neem valpreventie. Waarbij het hekje staat voor training en begeleiding om valincidenten te voorkomen en de ambulance staat voor Spoedeisendehulp (SEH) opnames en verpleeghuizen. Per jaar zijn er 109.000 SEH opnames van 65-plussers die zijn gevallen. Deze ernstige valincidenten zorgen er in 11.000 gevallen voor dat de oudere niet meer zelfstandig kan wonen en bijna 5000 keer zelfs tot overlijden. Keer op keer persoonlijke drama’s voor de oudere en diens familie. Maar ook voor de maatschappij een flinke kostenpost; ruim 1,5 miljard euro per jaar is gemoeid met directe zorg na valincidenten. Helaas weten we dat de problematiek alleen maar groter wordt. De komende jaren verwachten we een stijging van 40% door de verandering in bevolkingssamenstelling en het langer thuis wonen door ouderen. Tot zover de ambulance.
Nu het hekje. Gelukkig weten we heel veel over valincidenten en hoe deze te voorkomen zijn. Er zijn bewezen effectieve programma’s. In deze programma’s leren ouderen om meer te bewegen, vertrouwen op te bouwen en op een juiste manier te vallen. Maar ook de juiste bril, aanpassingen in de woning en het op tijd innemen van de juiste medicijnen zijn cruciaal. Door ouderen te adviseren en trainen zijn er prachtige resultaten te boeken om het aantal valincidenten te verminderen. Dit staat niet ter discussie. Alleen weten we het tot nu toe niet te organiseren dat ouderen massaal verwezen worden naar gratis training om valincidenten te voorkomen.
Waarom we voor de ambulance kiezen
“For the cliff is all right, if you’re careful,” they said,
“And, if folks even slip and are dropping,
It isn’t the slipping that hurts them so much
As the shock down below when they’re stopping.”
Net zoals in het gedicht is de meest logische keuze in de praktijk moeilijk te maken. Dit komt bijvoorbeeld door het ‘wrong pocket’ probleem. Besparingen vallen vooral bij de zorgverzekeraar (minder ziekenhuis opnames) en het zorgkantoor (minder opnames in verpleeghuizen), terwijl gemeenten normaal gesproken valpreventie programma’s betalen vanuit de Wet maatschappelijke ondersteuning (WMO). Sommige zorgverzekeraars kiezen ervoor om valpreventie te vergoeden vanuit de aanvullende verzekering, maar ook voor hen loont het niet. Want uiteindelijk maken ze vaste plafondafspraken met ziekenhuizen. Minder SEH opnames betekent dat het ziekhuis makkelijk onder haar plafond blijft, dus het ziekenhuis bespaart vooral. Maar moeten ziekenhuizen dan een programma betalen om te zorgen dat ze niet wordt overbelast? De combinatie met ingewikkelde wetgeving zorgt ervoor dat we al decennia lang letterlijk met ambulances heen en weer rijden, zonder dat we een hekje plaatsen.
Een alliantie tegen valincidenten
Een dappere coalitie werkt er hard aan om daar verandering in te brengen. Social Finance NL is samen met de GGD Limburg-Noord, kennisinstellingen Vilans en Veiligheid NL én met gemeenten en zorgverzekeraars hard aan de slag om voor heel Noord-Limburg voor alle kwetsbare ouderen valpreventie aan te bieden. Maatschappelijk investeerders betalen de interventie. Zowel gemeenten, verzekeraars als de ouderen zelf betalen niets. Als het programma succesvol is, betalen de zorgverzekeraars en de gemeenten een deel van hun besparingen uit aan de investeerders. Bij succes besparen de gemeente en verzekeraars geld, behalen de investeerders rendement, maar belangrijker; kunnen ouderen langer en veiliger thuis wonen.
Nog meer hekjes
Op deze manier willen we allereerst valincidenten in Noord-Limburg verminderen, maar kunnen we ook hekjes plaatsen voor tal van andere maatschappelijke problemen. Zo besparen we leed, geld en een heleboel ambulances. Jospeh Malins zou eens moeten weten:
Better close up the source of temptation and crime
Than deliver from dungeon or galley;
Better put a strong fence ’round the top of the cliff
Than an ambulance down in the valley.
Voor welke klif zoek jij een hekje? Ik hoor graag wat jouw ideeën zijn om te investeren in preventie.
Ruben Koekoek, directeur en mede-oprichter van Social Finance NL
