En dat is precies wat podcastgast Jeroen de Lange zelf heeft gedaan. Na zijn veelzijdige carrière in de diplomatie en bureaucratie, wist Jeroen wat hij wilde. En vooral wat hij niet meer wilde. Hij zocht vernieuwing binnen de bestaande structuren, om mensen op grote schaal te kunnen helpen op basis van al zijn ervaringen. Dat werd 100weeks, een IT-platform voor een nieuwe manier directe financiële hulp voor vrouwen in Afrika die in extreme armoede leven. Via het platform kunnen de mensen die geld geven, de vrouwen volgen tijdens de 100 weken dat ze elke week gemiddeld ongeveer 8 euro ontvangen. Op deze manier probeert Jeroen met 100weeks de vrouwen duurzaam uit de armoede te helpen. Een inmiddels bewezen effectieve methode die misschien ook wel toepasbaar is hier in Nederland.
In 100 weken uit de armoede
De 100 weken komt niet zomaar uit de lucht vallen, legt Jeroen uit. Uit onderzoek blijkt dat mensen ongeveer twee jaar nodig hebben om uit de armoede te komen. Het geld dat de vrouwen ontvangen hoeft niet te worden terugbetaald. Dat is nog ongebruikelijk in de ontwikkelingssamenwerking, buiten humanitaire hulp. Toch is Jeroen van mening dat ‘direct giving’ de meest effectieve manier is om structurele armoede tegen te gaan. Door mensen in extreme armoede direct geld te geven, komen zij uit de ‘scarcity mindset’ en hebben ze weer de ruimte om na te denken over de lange termijn en zichzelf creatief en duurzaam uit de armoede te helpen. Maar, armoede is niet alleen gebrek aan geld, maar ook een gebrek aan vaardigheden. Daarom is het ook van belang dat de vrouwen worden verenigd in spaargroepen, waarmee ze training krijgen in financiële planning en sparen. Op die manier bouwen de vrouwen niet alleen menselijk kapitaal op, maar ook sociaal kapitaal. Door positieve ervaringen, nieuwe kennis en een sociaal netwerk om zich heen, krijgen de vrouwen weer vertrouwen in zichzelf.
‘Temporary cash for permanent change’
Maar hoe zorgt 100weeks dat deze vrouwen niet terugvallen in de armoede? Volgens Jeroen wordt permanente verandering gecreëerd als de vrouwen van de 800 euro die ze in totaal ontvangen, ten minste de helft ergens in investeren. Bijvoorbeeld in een stukje land, in vee of in een klein bedrijfje. Jeroen ziet dat de vrouwen deze kans met beide handen aangrijpen om iets op te bouwen en uit de armoede te komen. “Armoede is permanente pijn en vernedering. Het is ongelofelijk ontroerend hoe knetterhard de vrouwen werken om iets op te bouwen als ze deze kans krijgen.” 100weeks focust op vrouwen, omdat is gebleken dat vrouwen in het algemeen beter met geld omgaan. Als het doel is om families op grote schaal uit de armoede te krijgen, dan is dit het beste te bereiken via het geven van geld aan vrouwen. Niet alleen zorgen de vrouwen dat de kinderen weer naar school kunnen en voldoende voedsel krijgen, ook heeft een veiligere omgeving en minder stress voor een moeder een positief effect op de ontwikkeling van een kind. Hoewel de emancipatie van vrouwen dus werkt als een soort accelerator voor verandering in een gezin, is het natuurlijk ook van belang om mannen mee te nemen in het programma. Zo kunnen veranderingen in de traditionele verhoudingen in het huishouden op een duurzame manier plaatsvinden.
Armoedebestrijding in Nederland kan beter
100weeks focust op Afrika, maar natuurlijk is dat niet het enige plek waar armoede bestaat. Hoe staat het eigenlijk in ons eigen land met armoedebestrijding? Volgens Jeroen zijn er in Nederland veel initiatieven om mensen uit de armoede en schulden te halen. Maar wat er niet is en wat dus wel heel effectief blijkt te werken, is schuldsanering. “Het is ontzettend lastig voor mensen om hun gedrag te veranderen als ze nog enorme schulden hebben en vastzitten in de stress hierover. Je kan dan wel allerlei programma’s uitvoeren met deze mensen, maar ze moeten eerst voldoende kunnen functioneren, wil dit effectief zijn.” Door alle regelgeving in Nederland ziet Jeroen dat de schuldsaneringsprogramma’s helaas weinig visionair en creatief zijn.
Iedereen verdient een kans
Waar creatief ondernemerschap in Afrika volgens Jeroen een belangrijke manier is om permanent uit de armoede te komen, is dat in Nederland minder voor de hand liggend. We vragen ons daarom af of het ook hier effectief zou kunnen zijn om mensen twee jaar lang geld te geven om uit de armoede te komen. Jeroen denkt van wel. Mensen moeten de tijd moeten hebben om een opleiding te volgen, zichzelf te herpakken, geloof in zichzelf te krijgen en ruimte hebben om naar de toekomst te kijken. Daarom is Jeroen van mening dat drie elementen van zijn programma – geefgeld, een spaargroep en training – ook hier effectief zouden kunnen werken. Hij stelt zich dan ook voor dat het concept van 100weeks goed te verbinden zou zijn met een social impact bond. En dan via een gestructureerde methode mensen die vastgelopen zijn en niet meer uit de schulden komen, weer op weg helpen, zodat ze kunnen integreren in de arbeidsmarkt en weer voor zichzelf kunnen zorgen. Want, zegt Jeroen: “Waar je op de wereld ook bent, iedereen moet waardig kunnen leven en kans hebben op een toekomstperspectief.” Dat kunnen wij natuurlijk alleen maar beamen!
