Podcastgast Wouter Bos, oud-politicus en nu CEO bij Invest-NL, heeft vertrouwen in het bereiken van maatschappelijke missies, zoals de energietransitie. Hij voelt zich als een vis in het water in de wereld waar publieke en private belangen elkaar raken. We gaan dan ook graag met hem aan tafel om te spreken over de rol van publiek en privaat bij het impact investeren. Hij gelooft dat met de innovatiekracht van de private sector en het creatieve en ondernemende vermogen van de publieke sector, het mogelijk is om doelstellingen te bereiken die we als samenleving belangrijk vinden. Daarvoor is een sterkte bijdrage van de overheid nodig om innovatie en duurzaamheid te stimuleren en voldoende partijen die impact centraal durven te zetten. Ook als het gaat om resultaten op de lange termijn.
Het belang van publieke investeringen
Hoe ziet die rol van de overheid er dan uit? Volgens Wouter is subsidiegeld en geefgeld van de overheid van belang om vroege technologieën verder te helpen, maar ook om te investeren in projecten met lange termijn resultaten. Dat is cruciaal voor het aanjagen van innovatie en duurzaamheid, omdat dit vaak om risicovolle investeringen vraagt. De rol van de overheid wordt hierin dus onderschat volgens Wouter. Het klassieke beeld in de literatuur is dat de overheid zich pas ergens mee mag gaan bemoeien als de markt faalt. En dat klopt niet. Inmiddels realiseert men zich dat er juist veel waarde te boeken is wanneer de overheid van begin af aan met markten samenwerkt of zelfs markten creërt en niet af wacht tot een markt wel of niet faalt. Een econome als Mariana Mazzucato is daar volgens Wouter leidend in. Zij laat zien dat de opkomst van internet, life sciences of nieuwe medicijnen voortkomt uit gefinancierde overheidsapparaten, zoals de universiteiten, het leger en de ruimtevaart. Dat leidde tot enorme innovaties waar de markt vervolgens de markt mee aan de haal is gegaan, maar het begon met een publieke investering.
Geld met een missie
Maar, waarschuwt Wouter, het is wel belangrijk dat het geld gegeven wordt met een missie. Gooi niet alleen maar geld naar de markt en wacht af wat ze ermee doen, maar formuleer een missie waar we als samenleving voor staan, bijvoorbeeld de transitie naar een circulaire en carbon neutrale economie. Maar moet een investering dan niet gestart worden vanuit een impactdoel in plaats van met een geldbedrag? Het rendement is dan een minimale CO2-reductie per geïnvesteerde euro, in plaats van een minimaal financieel rendement. Wouter ziet hier wel mogelijkheden voor, bijvoorbeeld voor het Wopke-Wiebesfonds, maar nog niet voor Invest-NL. Dat heeft meer tijd nodig: “Wij willen daar wel naartoe, maar dat vergt nog een paar gesprekken met de aandeelhouder voordat dat kan. Het mooiste zou zijn als je dus op allerlei impactgebieden eigenlijk een minimale impact per geïnfesteerde euro durft vast te stellen. En elke investering die daar niet aan voldoet, die doen we gewoon niet.”
Transparant rapporteren
Maar hoe bepaal je nu de impact die gemaakt wordt? Volgens Wouter ligt daar een gevaar op de loer van ‘impact washing’. Impact is immers een begrip dat goed scoort. Niet alleen onder bedrijven, maar ook de consument is steeds meer op zoek naar het maken van impact met hun aankopen. Tijdens onze podcast is al vaker aan bod gekomen dat het begrip ‘impact investing’ steeds breder getrokken wordt, zodat meer bedrijven en producten zich hieronder kunnen verschuilen. Om impact washing tegen te gaan, is transparant rapporteren cruciaal volgens Wouter. Dat is alleen mogelijk als je bereid bent om te meten. En we weten inmiddels dat dit niet zo eenvoudig is. Niet alleen is het lastig om de juiste instrumenten te vinden die het meten van maatschappelijke impact mogelijk maken, Wouter stipt ook de dilemma’s aan die daarbij komen kijken. Want rapporteer je nou je impact belofte, dus wat de investering potentieel over zoveel jaar tot stand zou kunnen brengen? Of rapporteer je wat er concreet nu vandaag de dag, dus op het moment dat wij die euro erin steken aan impact gecreëerd wordt? Voor Invest-NL is dat vaak niet veel, omdat er al in het vroegste stadium geïnvesteerd wordt.
Het hoog hangende fruit
Juist die lange termijn investeringen zijn volgens Wouter heel belangrijk. Samen met Invest-NL richt hij zich dan ook voornamelijk op de transitie naar een carbon neutrale en circulaire economie. Dit zijn typische risicovolle lange termijn investeringen die maar weinig partijen aan durven te gaan. Door een subsidie van het Ministerie van Economische Zaken, is het voor Invest-NL wél mogelijk om ook voor dat ‘hoog hangende fruit’ te gaan en energie te stoppen in projecten die langer duren, maar uiteindelijk ook meer impact genereren. Wouter ziet het dan ook als de functie van Invest-NL om niet alleen te laten zien dat bij een hele boel van dat soort investeringen maatschappelijk rendement en financieel rendement hand in hand kunnen gaan, maar ook om de angst ervoor uit de markt weg te halen. Daarmee neemt Invest-NL een voorbeeldrol in om impact investeren meer mainstream te maken. Laten we hopen dat dat niet lang meer duurt!
Luister hier naar de podcast.
