In het begin van deze eeuw was ik met Start Foundation betrokken bij een proef in het noorden van het land. VMBO-scholen noteerden groot schooluitval in het derde leerjaar. De oorzaak: keuzestress. Gebrek aan praktisch inzicht en overzicht wat betreft beroepen en vervolgstudies lag aan de basis van het voortijdig afhaken. In samenwerking met MBO-scholen werd een integrale route uitgezet, om te laten zien wat er te koop was. De uitval daalde enorm. Dat effect was onmiskenbaar en werd wetenschappelijk aangetoond. Mijn toenmalige voorzitter was laaiend enthousiast en verzocht me dit succesverhaal in Den Haag te gaan vertellen.
Ontgoocheling
Met de regionale projectleider toog ik naar het Binnenhof, maar de aanwezige parlementariërs moesten het gesprek meermaals onderbreken voor een stemming in de plenaire zaal. Daardoor ging ik steeds meer in telegramstijl praten. “Succes, minder uitval, geld besparen, kosten aanpak snel terugverdiend, structureel overal invoeren.” Dat laatste was out of the question, wel was er geld om nieuwe methoden te ontwikkelen. Tijdens de nabespreking op een terras met uitzicht op de Hofvijver legde ik het de projectleider, een nuchtere Noorderling, allemaal nog eens uit: “We hebben een effectief pilletje tegen hoofdpijn uitgevonden. Geld om het te produceren en verspreiden is er niet, wel om een nieuw pilletje uit te vinden.” Ontgoocheld ging hij terug naar huis. Pas jaren later begon de aarde daar te schudden.
Is daar iemand?
Met bovenstaande ervaring in het achterhoofd deed ik aan het begin van de laatste grote crisis een oproep in het Financieele Dagblad om niet rücksichtslos te bezuinigen, maar een goede verdeelsleutel tussen overheids- en filantropisch geld te maken. Wij sociaal investeerders zouden de ontwikkelrisico’s moeten nemen en de overheid de werkzame aanpak verzorgen. De oproep kreeg net zo veel weerklank als de vraag naar betere arbeidsvoorwaarden van Ryanair-personeel…
De oplossing
En toen kwam de Social Impact Bond in beeld. Daar zag ik een oplossing in. In 2013 lanceerden we met partners, onder wie de oprichters van Social Finance NL, de eerste in Nederland. Natuurlijk ging dat traject niet over rozen. Veel bureaucratie, onwennige overheden, meeliftende gelukszoekers, adviesbureaus die een graanveld willen meepikken, enzovoorts. Maar het begin is er. Er wordt nagedacht over effecten, over innovatie en last but not least over wat het kan betekenen voor het individu om wie het allemaal gaat. Want die moet in het middelpunt blijven. Effectiviteit morgen – nee, moeten! – we afmeten aan vele facetten, maar altijd aan het effect op de mensen die we een stapje verder willen helpen. Die boodschap wil ik meegeven aan de new kids on the block van Social Finance NL. Ik heb er alle vertrouwen in dat die daar in goede handen is.
Jos Verhoeven, directeur Start Foundation
