Op 13 juli kondigde de Britse minister van Financiën Rachel Reeves het Better Future Fund aan: een fonds van £500 miljoen, gericht op het verbeteren van kansen voor jongeren, het terugdringen van jeugdarmoede en het realiseren van blijvende maatschappelijke impact. Wat dit fonds bijzonder maakt, is niet alleen de omvang, maar vooral de manier waarop het werkt. Het is expliciet ontworpen om private en maatschappelijke investeerders aan te trekken op basis van resultaatfinanciering: de overheid betaalt pas als afgesproken maatschappelijke resultaten daadwerkelijk worden behaald.
Reeves sprak de ambitie uit om het fonds te verdubbelen door samenwerking met filantropen, institutionele beleggers en andere private financiers. Daarmee kiest het VK voor een duidelijke koers: maatschappelijke impact als investeerbare realiteit, en de overheid als aanjager van samenwerking tussen publieke middelen en privaat kapitaal.
Een institutionele doorbraak
Het Better Future Fund bouwt voort op het succes van het eerdere Life Chances Fund, dat sinds 2016 tientallen sociale impactprojecten financiert via Social Impact Bonds (SIBs). Deze aanpak leidde onder meer tot betere uitkomsten op het gebied van werkgelegenheid, schuldhulpverlening, jeugdzorg en verslavingszorg – en tot aantoonbare kostenbesparingen voor de overheid. In die zin markeert het nieuwe fonds een institutionele doorbraak: resultaatfinanciering wordt in het Verenigd Koninkrijk geen experiment meer, maar kernonderdeel van begrotingsbeleid.
De Nederlandse achterstand
En Nederland? Wij blijven steken in goede bedoelingen en succesvolle lokale pilots. Al meer dan tien jaar wordt hier ervaring opgedaan met Social Impact Bonds, ook met succes. Denk aan projecten rondom re-integratie, schuldenaanpak en jongerenwerk. Maar een landelijke, structurele inbedding blijft uit. De potentie is groot, maar het ontbreekt aan bestuurlijk lef. Wat Nederland mist, is een centraal instrument zoals het Better Future Fund. Een rijksbreed fonds dat maatschappelijke uitkomsten financiert op basis van meetbare impact. Geen subsidies op basis van ingediende plannen, maar betalingen op basis van wat er daadwerkelijk verbetert. Zo’n fonds zou niet alleen bijdragen aan effectiever beleid, maar ook nieuw kapitaal mobiliseren voor publieke doelen.
Minister van Financiën, pak uw rol
Opvallend is dat in het Verenigd Koninkrijk niet een minister van Zorg of Sociale Zaken het voortouw neemt, maar de minister van Financiën zelf. Dat is veelzeggend. Immers: het gaat hier om investeringen met maatschappelijk én financieel rendement. Door pas te betalen bij behaald resultaat, maakt de overheid haar uitgaven effectiever. En door private financiers te betrekken, wordt het bereik van publieke middelen vergroot. Juist daarom zou ook in Nederland de Minister van Financiën een centrale rol moeten pakken. Niet als vervanger van andere departementen, maar als katalysator. Als bewaker van doelmatigheid, als brug naar institutionele beleggers, en als medevormgever van een nieuwe manier van overheidsinvesteren. Onze schatkistbewaarder beschikt over de kennis én de macht om hierin het verschil te maken.
Kamervragen zonder vervolg
De urgentie is groot. Verleden jaar schreef Social Finance NL een rapport over hoe resultaatfinanciering ook in Nederland in beleid kan worden verankerd. Eerder dit jaar werden in de Tweede Kamer vragen gesteld over het benutten van Social Impact Bonds in Nederland. De beantwoording liet echter zien hoe vrijblijvend het onderwerp nog steeds wordt benaderd. Ja, het wordt ‘beleidsmatig onderzocht’, maar een duidelijke koers ontbreekt. En dus blijven succesvolle pilots vooral lokale uitzonderingen, terwijl structurele impact uitblijft.
Leer van de Britse aanpak
De Britse keuze voor resultaatfinanciering laat zien dat het anders kan en beter moet. Nederland heeft de expertise, de infrastructuur en de maatschappelijke partners om mee te doen. Waar het nog aan ontbreekt, is politieke daadkracht. Daarom een oproep: Eelco Heinen, demissionair Minister van Financiën, pak de telefoon. Bel uw Britse collega Rachel Reeves. Leer van de Britse aanpak. En toon de moed om te investeren in resultaten die ertoe doen. Het is tijd voor een Nederlands Better Future Fund.
Ruben Koekoek
