Zo luidde het slotbetoog van podcastgast Michel Scholte. Als directeur van True Price en Impact Institute zet hij zich in voor transparantie in hoeveel producten nou écht kosten en streeft hij naar het inzichtelijk maken van maatschappelijke impact. Door die ‘true pricing’ toe te passen maak je de maatschappelijke kosten eerlijker, socialer en duurzamer. Het gaat dan namelijk niet meer alleen om de productiekosten, maar ook de sociale en ecologische kosten die worden meegerekend. Volgens Michel een noodzakelijke voorwaarde voor een duurzame economie waarin impact centraal staat.
Transparantie is key
Het klinkt als een logische stap om ook die sociale en ecologische kosten door te rekenen om te zorgen dat de wereld eerlijker en duurzamer wordt. Maar hoe pak je dat dan aan? Michel legt uit dat dat begint bij transparantie en het op orde hebben van de data. Dus dat iedereen enigszins weet wat de prijs van een gemiddeld product is. Daarbij geldt vaak ‘hoe lokaler, hoe goedkoper’, dus veel producten hoeven dan helemaal niet zoveel meer te kosten. Maar uiteindelijk is ook hier gewoon slim beleid nodig. Bijvoorbeeld het aanpassen van de BTW tarieven en je belastingen anders inrichten. Je kunt bijvoorbeeld grondstoffen meer belasten dan groenten en fruit. Er zijn volgens Michel heel veel van dit soort beleidsopties mogelijk wanneer echte prijzen transparant worden gemaakt. Een mooie rol voor de overheid dus.
Pas op voor impact analfabetisme
Maar een impact economie vraagt om meer dan alleen het rekenen met echte prijzen. Het vraagt ook om meetbare verantwoording, zoals accountants dat doen voor de financiële cijfers. Volgens Michel zou de rol van de accountant daarom veel breder moeten worden. Zo moet er ook gemeten worden wat het effect is op ons welzijn en de natuurlijk leefomgeving. Daar zijn wel initiatieven voor, maar Michel waarschuwt ons voor wat hij ‘impact analfabetisme’ noemt. Oftewel: er zijn goede intenties, maar als je dan echt gaat analyseren is er vaak sprake van ‘greenwashing’ of ‘impact washing’. Men heeft nog niet de taal, laat staan de data of de rapportage om écht goed gedisciplineerd op het niveau van een multinational, bank of zelfs kleine mkb’er bij te houden wat de impact is. En dat is wel essentieel om de impact economie te realiseren.
We zijn moreel failliet
Zover zijn we dus nog lang niet volgens Michel, hoewel we volgens hem wel allang moreel failliet zijn. Hij heeft het zelfs over een collectief moreel faillissement van de wereld, omdat we gevangen zitten in een systeem dat exploitatief is: gedwongen arbeid en het schenden van mensen- en dierenrechten staan aan de basis van veel producten die we uiteindelijk in de schappen hebben liggen. In een impact economie kan dat niet meer. Dan zijn welzijn en waardigheid gegarandeerd en wordt welvaart nagestreefd. Met dat laatste is natuurlijk niks mis, maar wel op een eerlijke manier. En daar wringt volgens Michel de schoen juist hier in Nederland. Want zoals Bernard ter Haar in podcast 11 ook al aanstipte, bungelen we onderaan allerlei lijstjes, bijvoorbeeld als het gaat om duurzaamheidsdoelstellingen. Toch zijn we in Nederland extreem opportunistisch: “We hebben het heel goed voor elkaar voor onszelf, maar we hebben echt een bord voor onze kop als het gaat over waar we nou echt staan ten opzichte van de rest van de wereld.”
Verschuiving van sectoren
Dat we in Nederland zo’n bord voor onze kop hebben, komt ook omdat we vaak geneigd zijn om zaken zoals economische groei, werkgelegenheid en innovatie als doel op zich te zien. Terwijl dat in feite middelen zouden moeten zijn om tot een mooiere samenleving te komen. In die impact economie zie je daarom volgens Michel een verschuiving waarbij we hele sectoren gewoon niet meer gaan doen, zoals fast fashion en de vee-industrie. In de plaats daarvan moeten we ons met nieuwe technologieën richten op bijvoorbeeld duurzame mobiliteitsoplossingen en het circulair maken van dingen. Maar daarvoor is visie nodig en een lonkend perspectief waarin impact centraal kan staan en keuzes op een andere manier uitgerekend gaan worden. Rest ons alleen nog de vraag wie die (politieke) handschoen gaat oppakken….
Luister hier naar de podcast.
